در شرکت‌ های بازرگانی، مهم‌ترین سؤال و دغدغه این است که «هر کالا چقدر برای ما تمام می‌شود؟» تا زمانی که بهای تمام‌شده با دقت و با تکیه بر داده‌ های واقعی (نرم‌ افزار حسابداری بازرگانی) محاسبه نشود، قیمت‌گذاری، تحلیل سود و زیان و حتی تصمیم برای ادامه یا توقف فروش یک کالا بیشتر بر پایه حدس و تجربه است تا گزارش مالی قابل اتکا. در این مقاله می‌پردازیم به اینکه:

  • تعریف بهای تمام شده شرکت بازرگانی ; اجزا و روش محاسبه
  • فرمول محاسبه بهای تمام شده در شرکت بازرگانی
  • روش‌ های محاسبه بهای تمام شده در شرکت بازرگانی (سیستم ادواری و دائمی)
  • محاسبه بهای تمام شده کالا در شرکت های بازرگانی
  • نحوه محاسبه بهای تمام شده موجودی کالا در پایان دوره
  • خطاهای رایج در محاسبه بهای تمام شده شرکت های بازرگانی و راه‌حل آن‌ها
  • نقش نرم ‌افزار چرتکه در محاسبه بهای تمام شده شرکت های بازرگانی

با ما همراه باشید تا راهکارهایی ساده و کاربردی برای محاسبه و بررسی بهای تمام شده هر کالا در شرکت های بازرگانی را بررسی نماییم.

تعریف بهای تمام شده شرکت بازرگانی ; اجزا و روش محاسبه

از فاکتور خرید تا هزینه‌ های پنهان

تعریف بهای تمام شده شرکت بازرگانی

در یک شرکت بازرگانی، بهای تمام شده کالا یعنی مجموع تمام هزینه‌هایی که برای خرید، انتقال و آماده‌ سازی کالا تا لحظه ‌ای که آماده فروش می‌شود، پرداخت می‌کنیم.
به بیان ساده، بهای تمام شده شرکت ‌های بازرگانی فقط «قیمت روی فاکتور خرید» نیست؛ بلکه عددی است که نشان می‌دهد هر واحد کالا، چقدر برای واحد بازرگانی تمام شده است.
اجزای اصلی بهای تمام شده بازرگانی معمولاً شامل موارد زیر است :

  • قیمت خرید کالا (طبق فاکتور های خرید داخلی یا خارجی)
  • هزینه‌ های جانبی خرید مانند:
    •   هزینه حمل ‌و نقل
    •   بیمه حمل
    •   هزینه‌ های گمرکی و ترخیص
    •   هزینه انبار گمرک
    •   تخلیه و بارگیری
    •   انبارداری اولیه تا لحظه ورود کالا به انبار شرکت
  • کسورات و تعدیلات خرید مثل:
    •  تخفیف ‌های تجاری
    •  تخفیف ‌های نقدی
    •  برگشت از خرید
    •  سایر کسورات مؤثر بر قیمت تمام‌ شده

ثبت و سرشکن دقیق این اقلام در یک نرم‌ افزار حسابداری شرکتی ، پایه محاسبه بهای تمام‌ شده قابل اتکا را فراهم می‌کند. هرجا یکی از این اقلام نادیده گرفته شود یا اشتباه تخصیص داده شود، عدد نهایی بهای تمام‌شده کالای فروش‌ رفته دچار خطا می‌شود و سود ناخالص گزارش‌ شده با واقعیت کسب‌ و کار فاصله می‌گیرد.

تفاوت بهای تمام شده در شرکت بازرگانی و تولیدی

تفاوت اجزای بهای تمام‌ شده

در نگاه اول، بهای تمام شده شرکت بازرگانی و بهای تمام شده در شرکت تولیدی شبیه ‌اند؛ اما ساختار آن‌ ها یکسان نیست :

در شرکت بازرگانی، کالا خریداری شده و بدون عملیات تولید، به همان شکل فروخته می ‌شود. بنابراین بهای تمام شده تقریباً محدود است به :

  • قیمت خرید کالا
  • هزینه‌ های مستقیم مرتبط با خرید
  • کسورات خرید

در شرکت تولیدی، بهای تمام شده علاوه بر مواد، شامل :

  • هزینه دستمزد مستقیم
  • سربار تولید
  • هزینه‌ های تبدیل و جذب تولید

نیز هست؛ بنابراین محاسبه بهای تمام شده در تولیدی پیچیده‌ تر است.
به‌ همین دلیل وقتی از محاسبه بهای تمام شده شرکت بازرگانی صحبت می‌کنیم، تمرکز اصلی بر این موارد است:

  • مدیریت فرآیند خرید
  • سرشکن ‌کردن صحیح هزینه‌ های حمل، گمرک و انبارداری
  • کنترل تخفیف ‌ها و برگشت از خرید
  • محاسبه درست بهای تمام شده کالای فروش رفته (COGS) در شرکت بازرگانی

حال که اجزای بهای تمام شده و نقش هر کدام را شناختیم، لازم است ببینیم این اطلاعات چگونه در کنار هم قرار می‌گیرند تا عدد نهایی هزینه به‌ دست بیاید. در ادامه، به بررسی فرمول محاسبه بهای تمام شده در شرکت بازرگانی میپردازیم.

فرمول محاسبه بهای تمام شده در شرکت بازرگانی

فرمول محاسبه بهای تمام شده در شرکت بازرگانی

فرمول COGS بازرگانی

در سطح صورت سود و زیان، فرمول محاسبه بهای تمام شده در شرکت بازرگانی (بهای تمام شده کالای فروش ‌رفته) به‌ صورت زیر است :

بهای تمام شده کالای فروش‌ رفته = موجودی کالای اول دوره + بهای تمام شده کالای خریداری‌ شده طی دوره − موجودی کالای پایان دوره

اجزای این فرمول به ‌صورت تخصصی ‌تر :
موجودی کالای اول دوره : ارزش موجودی کالا در ابتدای دوره مالی که از دوره قبل منتقل شده است.
بهای تمام شده کالای خریداری‌ شده طی دوره : این مبلغ از ترکیب موارد زیر به‌دست می‌آید:
(خرید ناخالص کالا – تخفیف ‌های خرید و برگشت از خرید ) + هزینه ‌های حمل، بیمه، گمرک و سایر هزینه‌ های مستقیم مرتبط با خرید
موجودی کالای پایان دوره : ارزش موجودی کالا در پایان دوره، که بر اساس شمارش فیزیکی و نحوه محاسبه بهای تمام شده موجودی کالا با استفاده از روش ‌هایی مثل میانگین موزون یا (FIFO) تعیین می‌شود.

این فرمول، هسته‌ی اصلی محاسبه بهای تمام شده شرکت بازرگانی است و مبنای محاسبه سود ناخالص، تحلیل سود هر کالا و تصمیم‌ گیری در مورد قیمت‌ گذاری و سبد محصولات قرار می‌گیرد.

روش‌ های محاسبه بهای تمام شده در شرکت بازرگانی (سیستم ادواری و دائمی)

مقایسه سیستم ادواری و دائمی

برای محاسبه بهای تمام شده کالای فروش ‌رفته در شرکت بازرگانی، فقط دانستن فرمول کافی نیست؛ این‌ که از چه «سیستم ثبت و اندازه‌گیری» استفاده می‌شود نیز اهمیت زیادی دارد. در عمل دو رویکرد اصلی وجود دارد:
سیستم ادواری (دوره‌ ای)
سیستم دائمی (مستمر)

مراحل محاسبه بهای تمام شده کالا (گام ‌به‌گام)

در سیستم ادواری :

  • طی دوره فقط خرید و فروش ثبت می‌شود.
  • بهای تمام شده کالای فروش ‌رفته (COGS) در پایان دوره و بعد از شمارش فیزیکی موجودی محاسبه می‌شود.
  • ابتدا موجودی پایان دوره را بر اساس شمارش و روش قیمت‌ گذاری مثلاً میانگین یا(FIFO) تعیین می‌کنیم.
  • سپس با استفاده از همان فرمول استاندارد :
    بهای تمام شده کالای فروش ‌رفته = موجودی اول دوره + بهای تمام شده کالای خریداری‌ شده −  موجودی پایان دوره
    عدد نهایی COGS به‌ دست می‌آید.
    این روش برای کسب ‌و کارهای کوچک قابل استفاده است، اما امکان تحلیل لحظه ‌ای سود هر فروش را به شما نمی‌دهد.

در سیستم دائمی (مستمر):

  • با ثبت هر فاکتور فروش، «خروج از انبار» و بهای تمام شده کالای فروش ‌رفته در شرکت بازرگانی هم ‌زمان در سیستم ثبت می‌شود.
  • کارت هر کالا، موجودی و بهای تمام شده کالا در شرکت بازرگانی را به‌ صورت لحظه‌ ای نشان می‌دهد.
  • مدیر می‌تواند حاشیه سود هر فاکتور را تقریباً همان موقع      ببیند.
    یک نرم افزار حسابداری بازرگانی استاندارد مانند چرتکه، عملاً سیستم دائمی را پیاده می‌کند؛ یعنی با هر سند خرید و فروش، محاسبه بهای تمام شده، به ‌طور خودکار در پس ‌زمینه انجام می‌شود و نیازی به محاسبه دستی پایان دوره برای هر کالا نیست.
محاسبه بهای تمام شده کالا در شرکت های بازرگانی

محاسبه بهای تمام شده کالا در شرکت های بازرگانی

از خرید خالص تا بهای واحد

برای محاسبه بهای تمام شده کالا در شرکت بازرگانی، ابتدا باید بهای تمام شده کالای خریداری‌ شده طی دوره را به ‌دست بیاوریم.

فرمول کلی به صورت زیر است:

بهای تمام شده کالای خریداری ‌شده = خرید خالص کالا + هزینه ‌های حمل و خرید + سایر هزینه ‌های مستقیم مرتبط با خرید

اجزای این فرمول به ‌صورت تخصصی ‌تر :
خرید خالص کالا = خرید ناخالص – تخفیف‌های تجاری و نقدی – برگشت و تخفیفات خرید
هزینه‌ های حمل و خرید = شامل هزینه‌ حمل ‌ونقل، بیمه، ترخیص، انبار گمرک، تخلیه و بارگیری، کارمزد ها و سایر هزینه ‌هایی که مستقیماً برای وارد کردن کالا به انبار شرکت پرداخت می‌شود.
سایر هزینه ‌های مستقیم مرتبط با خرید = هر هزینه ‌ای که بدون آن کالا نمی‌توانست وارد انبار شود یا برای فروش آماده گردد و به‌ طور مستقیم به آن گروه کالا مربوط است.
خروجی این فرمول، بهای تمام شده کالای خریداری ‌شده در دوره است. سپس متناسب با روش ارزیابی موجودی مثل میانگین موزون یا (FIFO)
        • بهای تمام شده هر واحد کالا در شرکت بازرگانی محاسبه می‌شود.
       • این بهای تمام شده واحد در کارت کالا یا ماژول انبار نرم ‌افزار حسابداری ثبت می‌گردد.
این مرحله نقطه اتصال بین انبار، خرید و حسابداری مالی است و در صورتی که از نرم افزار حسابداری بازرگانی استفاده کنید، تمام این محاسبات می‌تواند به‌ صورت خودکار انجام شود.

نحوه محاسبه بهای تمام شده موجودی کالا در پایان دوره

از شمارش فیزیکی تا ارزش‌گذاری موجودی

نحوه محاسبه بهای تمام شده موجودی کالا در پایان دوره مالی، یکی از حساس ‌ترین نقاط در محاسبه بهای تمام شده شرکت ‌های بازرگانی است. این کار معمولاً در چند گام انجام می‌شود :

۱. شمارش فیزیکی موجودی

در پایان دوره، موجودی واقعی هر کالا در انبار شمارش فیزیکی می‌شود.
هر خطا در شمارش، مستقیماً روی بهای تمام شده کالای فروش ‌رفته و سود و زیان تأثیر می‌گذارد.

۲. انتخاب روش قیمت ‌گذاری موجودی

برای ارزش‌ گذاری موجودی پایان دوره، معمولاً از یکی از روش‌ های زیر استفاده می‌شود:

  • روش میانگین موزون
  • روش FIFO ( اولین صادره از اولین وارده)

این انتخاب باید در سیاست ‌های حسابداری شرکت ثابت و شفاف باشد، چون مستقیماً محاسبه بهای تمام شده موجودی کالا و COGS را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

۳. محاسبه بهای تمام شده هر واحد

نمونه در روش میانگین موزون :
بهای تمام شده هر واحد کالا =(ارزش موجودی اول دوره + بهای تمام شده کالای خریداری ‌شده) ÷ تعداد کل واحد ها
در روش FIFO، بهای تمام شده واحد های پایان دوره، بر اساس آخرین خریدهای انجام ‌شده محاسبه می‌شود.

۴. محاسبه بهای تمام شده موجودی پایان دوره

بهای تمام شده موجودی پایان دوره =مجموع (تعداد هر کالا × بهای تمام شده هر واحد آن کالا)
این عدد:

  • در ترازنامه به‌عنوان موجودی کالا ثبت می‌شود.
  • در فرمول محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته در شرکت بازرگانی هم نقش مستقیم  دارد.

به همین دلیل، دقت در نحوه محاسبه بهای تمام شده موجودی کالا در پایان دوره، برای نمایش سود و زیان واقعی شرکت بازرگانی کاملاً حیاتی است.

خطاهای رایج در محاسبه بهای تمام شده شرکت های بازرگانی و راه‌ حل آن‌ ها

خطاهای رایج در محاسبه بهای تمام شده شرکت های بازرگانی و راه‌ حل آن‌ ها

۴ خطای پرتکرار در بهای تمام‌شده بازرگانی

حتی اگر فرمول ‌ها درست باشند، در عمل محاسبه بهای تمام شده شرکت‌ های بازرگانی اغلب در چند نقطه دچار خطا می‌شود. برخی از رایج ‌ترین اشتباهات:

۱. سرشکن ‌نکردن صحیح هزینه‌ های حمل و گمرک روی کالا

بعضی شرکت‌ ها هزینه‌ های حمل، بیمه، انبار گمرک و کارمزد ترخیص را به‌ صورت کلی در حساب هزینه ثبت می‌کنند و آن را روی بهای تمام شده کالاها سرشکن نمی‌کنند. نتیجه:

  • بهای تمام شده کالای خریداری ‌شده کمتر از واقع نشان داده می‌شود.
  • بخشی از هزینه ‌های واقعی خرید، در سرفصل ‌های هزینه ‌ای دیگر گم می‌شود.

راه‌حل: تعریف مراکز هزینه و روش ‌های تخصیص در سیستم و سرشکن‌کردن این مخارج روی کالاها، بر اساس ارزش یا تعداد.

۲. بی‌ توجهی به تخفیف‌ ها و برگشت از خرید

اگر تخفیف‌ های تجاری و برگشت از خرید به‌ جای تعدیل حساب خرید، در حساب ‌های متفرقه ثبت شود، بهای تمام شده بازرگانی به‌ طور مصنوعی بالاتر نشان داده می‌شود و تحلیل حاشیه سود کالاها دچار انحراف می‌شود.

۳. مغایرت بین موجودی انبار و موجودی سیستم

عدم اجرای منظم انبارگردانی و مغایرت‌ گیری بین انبار فیزیکی و نرم ‌افزار، باعث می‌شود:

  • موجودی پایان دوره در سیستم با موجودی واقعی تفاوت داشته باشد.
  • در نتیجه، بهای تمام شده کالای فروش ‌رفته در شرکت بازرگانی و سود ناخالص به ‌طور غیر واقعی گزارش شوند.

ثبت دقیق کسری و اضافات انبار، بخشی از فرآیند صحیح نحوه محاسبه بهای تمام شده موجودی کالا است.

۴. تغییر سلیقه ‌ای روش ارزیابی موجودی

تغییر مکرر بین میانگین موزون و FIFO، بدون افشای شفاف در یادداشت ‌های توضیحی، مقایسه سود و زیان دوره‌ ها را بی‌ معنی می‌کند.
روش ارزیابی موجودی باید در سیاست ‌های حسابداری تثبیت و فقط در صورت ضرورت و با مستند سازی تغییر شود.
در یک نرم افزار حسابداری بازرگانی مناسب، با:

  • طراحی درست ساختار حساب ‌ها  
  • تنظیم دقیق روش ارزیابی موجودی
  • ثبت سیستمی خرید، تخفیف‌ ها، برگشت از خرید و هزینه‌ های جانبی

بخش قابل توجهی از این خطا ها کنترل می‌شود و بهای تمام شده شرکت‌ های بازرگانی به عددی قابل اتکا برای تصمیم ‌گیری تبدیل می‌شود.

ما نرم افزار حسابداری چرتکه هستیم

چرتکه یک نرم افزار حسابداری کامل، با ظاهر بسیار کاربرپسند و تمام امکانات حسابداری بصورت آنلاین و ابری‌ست و فقط در راستای مدیریت و انجام امور حسابداری کسب‌وکار شما خدمات ارائه می‌دهد؛ چنانچه قصد خرید نرم افزار حسابداری چرتکه را دارید فرم زیر را پر کنید تا کارشناسان ما با شما تماس بگیرند.
خرید نرم افزار حسابداری ابری چرتکه در CTA بلاگ
قصد خرید نرم افزار حسابداری را دارید؟

نقش نرم ‌افزار چرتکه در محاسبه بهای تمام شده شرکت های بازرگانی

یکپارچگی انبار و حسابداری با چرتکه

در یک شرکت بازرگانی ، حجم بالای خرید، فروش، برگشت‌ ها، هزینه ‌های حمل و جابه ‌جایی باعث می ‌شود انجام دستی محاسبات بهای تمام شده:

  • زمان ‌بر و خسته‌ کننده باشد
  • خطای انسانی و مغایرت حسابداری را افزایش دهد
  • هماهنگی بین انبار و حسابداری را سخت کند
  • عملاً امکان تحلیل لحظه ‌ای سود هر کالا را از بین ببرد

در نرم ‌افزار حسابداری بازرگانی چرتکه، این فرآیند ها به‌ صورت کاملاً خودکار انجام می‌شود:

1. محاسبه خودکار بهای تمام شده کالا (COGS)

با ثبت هر فاکتور خرید، تمام جزئیات شامل:

  • قیمت خرید
  • تخفیف ‌ها
  • برگشت از خرید
  • هزینه‌ های حمل، بیمه، گمرک و هزینه‌ های مستقیم خرید

به‌ صورت سیستمی ثبت می‌شود و چرتکه بهای تمام شده کالای خریداری ‌شده و بهای تمام شده هر واحد کالا را به‌طور دقیق در کارت کالا محاسبه می‌کند.
این یعنی دیگر نیازی به اکسل، فرمول ‌های دستی یا ترس از اشتباهات محاسباتی نیست.

2. جلوگیری از مغایرت بین انبار و حسابداری

در لحظه ثبت هر فاکتور فروش، نرم ‌افزار:

  • خروج از انبار
  • بهای تمام شده کالای فروش ‌رفته (COGS)
  • ثبت سند حسابداری

را به ‌طور هم ‌زمان انجام می‌دهد.
این یکپارچگی باعث می‌شود کارت کالا، موجودی انبار و حساب‌های مالی همیشه با هم هماهنگ باشند و مغایرت ‌های رایج انبار در پایان دوره از بین برود.

3. گزارش ‌های تحلیلی سود، زیان و عملکرد کالاها

چرتکه فقط محاسبه نمی‌کند؛ بلکه ابزار تحلیل به دست شما می‌دهد.
گزارش‌ هایی مثل:

  • حاشیه سود هر کالا
  • سود ناخالص هر فاکتور
  • کالاهای سودده و زیان‌ده
  • تحلیل عملکرد گروه‌های کالایی

به شما کمک می‌کند تصمیم بگیرید:

  • روی چه کالاهایی سرمایه‌گذاری کنید
  • کدام کالا باید حذف یا جایگزین شود
  • قیمت مناسب برای هر کالا چه باشد

4. گزارش‌ های پایان دوره بدون محاسبات دستی

در پایان دوره، بدون حتی یک محاسبه دستی، گزارش ‌های آماده شامل:

  • بهای تمام شده کالای فروش ‌رفته (COGS)
  • موجودی پایان دوره به تفکیک کالا، انبار و گروه
  • کارت کالا با تاریخچه کامل ورود و خروج
  • گزارش سود و زیان کالا ها

به راحتی در اختیار مدیر و حسابدار قرار می‌گیرد.

(سوالات پرتکرار)

چون پایه‌ی قیمت‌گذاری، محاسبه سود ناخالص و تصمیم برای ادامه یا توقف فروش هر کالا، همین عدد است. اگر بهای تمام شده شرکت‌های بازرگانی اشتباه محاسبه شود، سود و زیان گزارش ‌شده روی کاغذ با واقعیت کسب ‌و کار تفاوت جدی خواهد داشت.

در شرکت بازرگانی، بهای تمام شده تقریباً محدود به خرید کالا و هزینه‌های مستقیم مرتبط با خرید است.
در شرکت تولیدی، علاوه بر مواد، دستمزد مستقیم و سربار تولید هم به بهای تمام شده اضافه می‌شود.
به همین دلیل، ساختار حساب‌ها و روش محاسبه بهای تمام شده در تولیدی پیچیده‌تر است.

در فرمول محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته در شرکت بازرگانی، هرچه موجودی پایان دوره عدد بالاتری داشته باشد، بهای تمام شده کالای فروش‌رفته کمتر می‌شود و سود ناخالص روی کاغذ بیشتر دیده می‌شود.
بنابراین هر خطا در نحوه محاسبه بهای تمام شده موجودی کالا، مستقیماً سود و زیان را منحرف می‌کند.

در عمل، بیشتر شرکت ‌های بازرگانی از این دو روش استفاده می‌کنند:
• میانگین موزون: محاسبات را ساده و پایدار می‌کند و برای استفاده در نرم افزار حسابداری بازرگانی بسیار رایج است.
• FIFO: برای کسب‌ وکارهایی که نوسان قیمت خرید بالاست، تصویر واقعی ‌تری از ارتباط بین قیمت خرید و فروش می‌دهد.
انتخاب روش بستگی به سیاست حسابداری، نوع کالا و استراتژی گزارش ‌دهی مدیریت دارد و باید به ‌صورت ثابت اجرا شود.

از لحاظ تئوری، با اکسل و محاسبه دستی هم می‌توان بهای تمام شده کالای فروش‌رفته در شرکت بازرگانی را محاسبه کرد؛ اما:
• با افزایش تعداد فاکتورها
• تنوع کالاها
• و تعدد انبارها
ریسک خطا، مغایرت و دوباره‌ کاری شدیداً بالا می‌رود. برای یک شرکت بازرگانی و در حال رشد، استفاده از نرم افزار حسابداری بازرگانی عملاً ضروری میباشد.

نتیجه گیری

در شرکت ‌های بازرگانی، بهای تمام شده یعنی دید شفاف روی سود هر کالا و هر فاکتور؛ جایی که اشتباه در آن، مستقیم روی قیمت‌گذاری و حاشیه سود می‌نشیند.
برای اینکه بدانید هر کالا واقعاً چقدر برایتان تمام شده و بر چه اساسی قیمت می‌گذارید، نیاز به سیستمی دارید که انبار، خرید و حسابداری را یکپارچه و عدد نهایی را شفاف به شما نشان دهد.
نرم ‌افزار حسابداری بازرگانی چرتکه دقیقاً با همین هدف ساخته شده: ثبت جزئیات خرید، محاسبه خودکار بهای تمام شده و ارائه گزارش ‌های روشن از سود و زیان کالاها.
با چرتکه، تصمیم ‌های شما درباره قیمت، تخفیف و سبد کالا، به ‌جای حدس ، بر پایه اعداد واقعی وگزارش های قابل اعتماد گرفته می‌شود.
برای دیدن نحوه محاسبه بهای تمام شده در نرم ‌افزار حسابداری بازرگانی چرتکه، میتوانید همین حالا نسخه دمو رایگان چرتکه را دریافت کنید.

‫5/5 ‏‫(7 نظر)‬
کاتالوگ نرم افزار حسابداری چرتکه

کاتالوگ نرم افزار حسابداری چرتکه

جهت آشنایی با تعرفه اشتراک، ویژگی‌ها و امکانات کلیدی نرم افزار حسابداری آنلاین چرتکه و دریافت کاتالوگ، شماره تماس خود را وارد بفرمائید