مطابق قانون صدور چک، کسی که چک صادر می کند باید در تاریخ درج شده در چک به اندازه مبلغ نوشته شده در چک، در حساب بانکی اش وجه نقد داشته باشد. در غیر این صورت، می‌توان چک را برگشت زد و علیه صادر کننده چک اقدامات قانونی لازم را انجام داد. به این نوع از چک ها، چک برگشتی یا چک بلامحل می گویند.
چک برگشتی یا چک بلامحل امروزه به بزرگترین مشکل و معضل حوزه معاملات و روابط مالی تبدیل شده است و این موضوع حجم زیادی از پرونده های موجود در مراجع قضائی را به خود اختصاص داده است. در نتیجه می توان گفت، برگشت خوردن چک، اتفاقی است که برای هرکدام از ما ممکن است پیش بیاید! ما در این مقاله، می خواهیم نگرانی های شما را درباره چک برگشتی برطرف کنیم و روش های رفع سوء اثر چک برگشتی صیادی را برای شما شرح دهیم.
مهم ترین مواردی که در ادامه به آنها می پردازیم، عبارتند از:
در نتیجه، چک، یک ابزار پرداخت معتبر است که انتقال و جا به جایی پول را به زمان دیگری موکول می کند. در واقع چک یک سند لازم الاجرا است که صادر کننده اش به موجب آن به بانکی که در آن حساب جاری دارد، دستور می دهد هنگام ارائه چک توسط دارنده در موعد مقرر به میزان مبلغی که بر روی آن درج شده به او پول پرداخت کند.
اما گاهی پیش می آید که در موعد مقرر، موجودی کافی در حساب صادرکننده چک وجود ندارد. در چنین شرایطی، اولین سوالی که مطرح می شود این است که اگر چک برگشت بخورد چه می شود؟ در ادامه پاسخ می دهیم.
عواقب برگشت خوردن چک
قانون جدید چک به منظور کاهش چک برگشتی یا بلامحل از ابتدای سال ۱۴۰۰ اجرایی شده است، در این قانون محرومیت های زیادی برای دارندگان چک برگشتی در نظر گرفته شده است و دارندگان چک را مجاب می‌کند تا با احتیاط بیشتری چک صادر کنند.
در قانون جدید چک محرومیت های زیادی برای دارنده چک برگشتی در نظر گرفته شده است که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم:
ممنوعیت های ذکر شده تا زمان پرداخت بدهی و رفع سوء اثر چک برگشتی به قوت خود باقی است. در ادامه، با روش های رفع سوء اثر چک آشنا می شویم.
حذف سابقه چک برگشتی از کارنامه مالی
زمانی که یک چک برگشت می خورد، اثر سو چک به وجود می آید. این اثر می تواند مشکلاتی را ایجاد کند، به همین خاطر در قانون روشی برای رفع سو اثر چک وجود دارد که افراد می توانند با کمک آن اثر چک برگشتی را از کارنامه مالی خود پاک کنند.
برای رفع سوء اثر چک برگشتی لازم است که طبق یکی از روش های زیر اقدام کنید:
فرد باید ابتدا به میزان مبلغ چک، حساب جاری خود را پر کند. بانک پس از پر شدن حساب بانکی، مبلغ را به حساب فرد دریافت کننده چک می ریزد. سپس، بانک مورد نظر نسبت به رفع سو اثر چک برگشتی اقدام می نماید.
فردی که صادر کننده چک بوده است باید به بانک مراجعه کند و لاشه چکی که برگشت خورده است را به بانک تحویل دهد. بانک پس از تحویل گرفتن لاشه چک برگشتی، به فرد یک رسید تحویل می دهد.
این مرحله، مرحله اجباری نیست. در واقع، اگر شخص لاشه چک را به بانک تحویل دهد دیگر نیازی به انجام این مرحله نیست، ولی اگر شخص لاشه چک برگشتی را به هر دلیلی گم کند و نتواند به بانک تحویل دهد باید حتما این مرحله را انجام دهد.
در این مرحله فردی که دریافت کننده چک هست، باید یک رضایت نامه محضری پر کند تا بانک با دریافت آن مراحل رفع سو اثر چک برگشتی را انجام دهد. اگر دریافت کننده چک، یک مرکز دولتی یا یک فرد حقوقی باشد، دادن یک رضایت نامه معمولی کفایت می کند. این رضایت نامه محضری باید به بانک تحویل داده شود.
اگر به هر دلیلی فرد نتواند لاشه چک را بانک تحویل دهد و فرد دریافت کننده نیز نتواند یک رضایت نامه محضری پر کند، باید از این روش برای رفع سو اثر چک برگشتی استفاده کرد. حال این روش چیست؟
در این زمان فردی که صادر کننده چک می باشد، باید مبلغ چک برگشتی را به حساب قرض الحسنه جاری بانک بریزد. سپس، به بانک مراجعه کند و درخواست کند که تا زمان تعیین و تکلیف وضعیت چک، این مبلغ در حساب به صورت بلوکه بماند. البته می توان ذکر کرد که حداکثر ۲۴ ماه این مبلغ در حساب بلوکه باشد.
در این زمان بانک وظیفه دارد در طی ۵ روز کاری، نامه ای به فرد دریافت کننده چک مبنی بر تامین مبلغ چک و دریافت آن، بنویسد. در این حالت فرد دریافت کننده چک می تواند به بانک مراجعه کند و مراحل دریافت وجه مورد نظر را انجام دهد.
این روش در صورتی انجام می شود که شما به هر دلیلی نتوانید از یکی از روش های بالا استفاده کنید. در این حالت می توانید با گرفتن حکم قضایی، برای رفع سوء اثر چک برگشتی اقدام کنید.
روش آخر برای آن دسته از افرادی است که هیچ علاقه ای به استفاده از روش های دیگر ندارند. چک این دسته از افراد پس از طی شدن زمان انقضاء قانونی چک، رفع اثر می شوند.
اکنون که روش های رفع سوء اثر چک برگشتی را بررسی کردیم، به شرایط رفع مسدودی چک برگشتی می پردازیم.
شرایط رفع مسدودی چک
در این بخش، به توضیح شرایط رفع مسدود شدن حساب چک برگشتی می پردازیم که این شرایط، شامل موارد زیر می باشد:
در ادامه مطلب، روش های رفع سوء اثر چک برگشتی را برای بانک های مختلف شرح می دهیم.
رفع سوء اثر چک در بانک های سامان، رسالت، ملت و ملی
مسدودی حساب چک برگشتی، مطابق قانون جدید صدور چک، در مورد تمامی حساب های صادرکننده چک، در کلیه بانک ها و موسسات مالی و اعتباری کشور، انجام می گیرد. روش ها و نحوه رفع مسدود شدن حساب نیز متنوع بوده که از جمله آن ها، می توان به واریز وجه چک، ارائه رضایت نامه محضری و حکم برائت از دادگاه، اشاره نمود. بنابراین، به روش های رفع سوء اثر چک برگشتی در بانک های مطرح می پردازیم:
روش اول: رفع سوء اثر چک برگشتی در حالی که لاشه چک موجود است
یعنی اگر چک شما برگشت بخورد و شما لاشه آن را در اختیار داشته باشید، می توانید کارها را کمی حساب شده تر جلو ببرید و سوء اثر چک برگشتی را با دردسر کمتری رفع کنید.
پیشنهاد ما به شما این است که خیلی منطقی با کسی که چک شما را برگشت زده صحبت کنید تا شاید راضی شود و مهلت بیشتری برای پاس کردن چک به شما بدهد. یعنی خارج از فضای بانک، با شخصی که از شما طلب دارد قرار بگذارید، لاشه چک را از او بگیرید و در عوض، یک چک جدید با تاریخ جدید بنویسید و آن را به او بدهید. سپس لاشه چک برگشت خورده را به بانک ببرید و درخواست رفع سوء اثر کنید.
روش دوم: رفع سوء اثر چک برگشتی در حالی که لاشه چک موجود نیست
اگر لاشه چک برگشتی در دسترس نباشد، یکی از کارهایی که میشود انجام داد، جلب رضایت ذینفع چک است، یعنی کسی که می‌خواهد چک شما را نقد کند. اگر این فرد در دفترخانه اسناد رسمی حاضر شود و رضایت خودش را اعلام کند، شما می توانید آن رضایت نامه رسمی را به بانک ببرید و درخواست کنید تا سوء اثر چک برگشتی رفع شود.
همچنین می توانید به بانک بروید و مبلغی که بر روی چک نوشته اید را در سپرده قرض الحسنه جاری واریز کنید. بانک این مبلغ را مسدود می کند و به کسی که از شما طلب دارد، خبر می دهد تا بیاید و پولش را پس بگیرد.
یکی دیگر از روش‌هایی که می‌توانید از آن در مواقعی که لاشه چک را در اختیار ندارید، استفاده کنید، گرفتن حکم قضایی برای رفع سوء اثر چک برگشتی است. یعنی اگر بتوانید چنین حکمی را از مراجع قضایی بگیرید و آن را به بانک تحویل بدهید، بانک موظف است در اسرع وقت، سوء اثر چک برگشتی را از سوابق شما پاک کند.
مدیرخزانه داری و مبادلات بانک قرض الحسنه رسالت با اعلام این خبر گفت: مشتریان دارای حساب جاری این بانک، می توانند با انتخاب درگاه های الکترونیک (پیشخوان مجازی رسالت)، درخواست رفع سوء اثر چک خود را ثبت کنند.
هادی گرمابدری با تاکید براینکه در بانک قرض الحسنه رسالت تمام خدمات به صورت غیرحضوری قابل ارائه است؛ افزود: بعد از اجرایی کردن درخواست غیرحضوری دسته چک؛ هم اکنون رفع سوء اثرچک به صورت غیرحضوری نیز عملیاتی شده است.
برای رفع سوء اثر چک برگشتی در بانک ملت می توانید از روش های زیر استفاده کنید:
مشتریان بانک ملی برای رفع سوء اثر چک های برگشتی ابتدا لازم است جهت اطلاع از وضعیت چک های برگشتی خود با در دست داشتن اصل شناسنامه و کارت ملی به شعبه ای که در آن حساب دارند، مراجعه کرده و درخواست استعلام کنند.
پس از دریافت نتیجه استعلام و مشخص شدن تعداد چک های برگشتی مشتریان لازم است یکی از موارد ارائه اصل لاشه چک، ارائه رضایت نامه محضری ذینفع چک به شعبه، تامین موجودی (با ارائه صورتحساب) و واریز مبلغ چک به حساب جاری و مسدود نمودن آن به مدت 2 سال را انجام دهند.
چنانچه چک از حساب وصول نشده باشد و مشتری قادر به ارائه لاشه چک و یا رضایت نامه ذینفع به بانک نباشد، در صورتی که حساب جاری مشتری نزد شعبه مفتوح باشد و همچنین توسط مراجه قضایی مسدود نشده باشد، بنا به درخواست مشتری معادل وجه چک های برگشتی نزد شعبه مسدود و تا تعیین تکلیف قطعی چک و یا حداکثر به مدت 24 ماه تحت هر عنوان قابل برداشت نمی باشد.
در صورتی که مشتریان قادر به ارائه هیچ مدرکی (لاشه چک، رضایت نامه محضری و یا صورتحساب) نباشند، در صورت مشمول مرور زمان و یا تشابه مشخصات شناسنامه ای می توانند تقاضای رفع سوء اثر از طریق مشمول مرور زمان را از شعب بنمایند.
کارمزد هر فقره رفع سوء اثر از چک برگشتی 100 هزار ریال می باشد و به رفع سوء اثر مشمول مرور زمان و یا تشابه اسمی، کارمزدی تعلق نمی گیرد.
چک های برگشتی قدیمی چه می شوند؟
قانون جدید با هدف کاهش چک های برگشتی و اعتباربخشی به چک ها ایجاد شده است. بنابراین، در این شرایط، تعیین تکلیف چک های برگشتی قدیمی اهمیت زیادی پیدا می کند. بر اساس قانون جدید، پس از گذشت سه سال از برگشت خوردن چک و صدور گواهی عدم پرداخت و در صورت نبود شاکی، بانک می‌تواند رفع سوء اثر چک را انجام دهد و بنابراین، سوابق فرد صادرکننده چک اصلاح می شود.
بر اساس قانون جدید، بانک‌ها موظف اند با مراجعه آنلاین به سامانه قوه قضاییه، برای صادرکنندگان چک های برگشتی، استعلام بگیرند و در صورت وجود نداشتن سوء سابقه و شکایت، با درج کد شش رقمی در سامانه بانک مرکزی، فورا برای رفع سوء اثر چک ها اقدام کنند. در مقابل، اگر همچنان، از صادرکننده چک شکایتی در جریان است، رفع سوء اثر امکان پذیر نیست و چک برگشتی روال قبلی خود را طی می کند.
از سوی دیگر، بر اساس قانون جدید اگر در سوابق شما چک برگشت خورده وجود داشته باشد شما نمی توانید چک جدیدی را در سامانه صیاد ثبت کنید و بنابراین، در ابتدا لازم است برای تامین وجه چک برگشتی قبلی و درنتیجه رفع سوء اثر اقدام کنید. این امر در راستای هدف قانون جدید چک یعنی کاهش میزان چک های برگشتی در نظر گرفته شده است.
استعلام از طریق پیامک یا سایت صیاد
برای استعلام چک برگشتی، می توانید یکی از روش های زیر را انتخاب کنید:
یکی از روش‌های استعلام چک، از طریق پیامک است، برای این کار باید کد ۱۶ رقمی روی برگه چک را بدون هیچ‌گونه کاراکتر اضافی به سرشماره ۷۰۱۷۰۱ (سامانه استعلام پیامکی بانک مرکزی) ارسال نمایید. با این روش شما می‌توانید از مبلغ و تعداد چک‌های برگشتی و وضعیت حساب صادرکننده چک مطلع شوید.
پاسخ استعلام در این روش نهایتا پس از ۱۵ دقیقه برای شما در قالب یک پیامک ارسال می شود. نتیجه استعلام به‌صورت رتبه بندی براساس رنگ های تعیین شده به شرح زیر است:
سفید: فرد دارای هیچ‌گونه چک برگشتی نیست یا از آنها رفع سوء اثر کرده است.
زرد: فرد دارای یک فقره چک برگشتی است یا مبلغ آن حداکثر ۵ میلیون تومان می‌باشد.
نارنجی: فرد دارای ۲ تا ۴ چک برگشتی است یا حداکثر مبلغ آن ۲۰ میلیون تومان می‌باشد.
قهوه‌ای: فرد دارای ۵ تا ۱۰ فقره چک برگشتی است یا حداکثر مبلغ ۵۰ میلیون تومان می‌باشد.
قرمز: فرد دارای بیش از ۱۰ فقره چک صیادی است یا بیش از مبلغ ۵۰ میلیون تومان چک برگشتی دارد.
هزینه استعلام پیامکی: ۳۵۰۰ ریال است.
تعداد استعلام در روز: افراد می‌توانند روزانه ۴ بار با این روش استعلام بگیرند.
چنانچه نتیجه پس از ۱۵ دقیقه برای شما ارسال نشد، مجددا استعلام چک صیادی را انجام دهید.
لازم است بدانید که در این روش شما نیازی به کد ملی صادرکننده چک ندارید و به راحتی می‌توانید از طریق کد۱۶ رقمی روی چک، استعلام بگیرید.
یکی دیگر از روش های استعلام چک برگشتی با کد ملی از بانک مرکزی است، برای این کار باید مراحل زیر را طی کنید:
به پایان این مطلب رسیدیم! همان طور که می دانید، چک، یک ابزار پرداخت بسیار رایج در معاملات تجاری و غیر تجاری است که به واسطه رواج و گسترش روز افزون خود، افراد زیادی را درگیر خود نموده است. آشنایی با ابعاد حقوقی صدور و استفاده از چک، برای هر شخصی که از آن را استفاده می کند، برای جلوگیری از مشکلات حقوقی و بانکی ای که ممکن است ایجاد کند، ضروری است.
برگشت خوردن چک، اتفاقی است که برای هرکدام از ما ممکن است پیش بیاید! در ابتدای این مطلب، عواقب برگشت خوردن چک را بررسی کردیم. سپس به راه های رفع سوء اثر چک پرداختیم و شرایط آن را مطرح کردیم.
سپس به تکلیف چک های برگشتی قدیمی پرداختیم و راه های استعلام چک با کد ملی را از طریق پیامک و سایت صیاد را مورد بررسی قرار دادیم.
فاکتور آنلاین
گزارش های حرفه ای
چند شعبه ای
قوانین استفاده از نرم افزار
2020-2022 All Rights Reserved ©
