ارزش دفتری، ارزش یا بهای خالص یک دارایی است که در ترازنامه شرکت ثبت می‌شود و از طریق کم کردن هرگونه هزینه استهلاک انباشته از قیمت خرید یا بهای تاریخی یک دارایی محاسبه می‌شود. در حقیقت، ارزش دفتری معیاری کلیدی است که سرمایه گذاران برای اندازه‌گیری ارزش سهام از آن استفاده میکنند. در این مقاله به بررسی ارزش دفتری می‌پردازیم.
ارزش دفتری چگونه محاسبه می‌شود؟
در نرم افزارهای حسابداری مانند: نرم افزار محاسبه فروش اقساطی ،به زبان ساده‌تر می‌توان ارزش دفتری یک شرکت را این‌گونه تعریف کرد: «ارزش کل دارایی‌های شرکت منهای بدهی‌هایی که دارد.» معمولا این ارزش بر مبنای هر سهم بیان می‌شود و اگر مبلغ حقوق صاحبان سهام شرکت را بر تعداد سهام تقسیم کنیم، عدد حاصل بیانگر ارزش دفتری هر سهم خواهد بود. اجازه دهید با یک مثال، این موضوع را روشن‌تر کنیم. تصور کنید که شما برای شرکت خود یک دستگاه به ارزش ۱۰۰،۰۰۰،۰۰۰ تومان خریدید. علاوه بر این، ۲۰،۰۰۰،۰۰۰ تومان اضافی هم برای گسترش ظرفیت تولید آن دستگاه هزینه کرده‌اید. از آن زمان تاکنون ۵۰،۰۰۰،۰۰۰ تومان هزینه استهلاک انباشته این دستگاه و ۲۵،۰۰۰،۰۰۰ تومان هزینه تعمیر ایرادهای آن برآورد شده است. درنتیجه ارزش دفتری این دستگاه ۴۵،۰۰۰،۰۰۰ تومان خواهد بود.
(۵۰،۰۰۰،۰۰۰+۲۵،۰۰۰،۰۰۰) – (۱۰۰،۰۰۰،۰۰۰+۲۰،۰۰۰،۰۰۰۰) =۴۵،۰۰۰،۰۰۰ تومان
اهمیت ارزش دفتری چیست؟
ارزش دفتری برای سرمایه‌گذاران مهم است زیرا نمای کلی از ارزش کل شرکت را ارائه می‌دهد. این اطلاعات دارای تعدادی نکته مهم است:
• تعیین اینکه سهام مختلف کم ارزش یا بیش از حد ارزش‌گذاری شده‌اند (برای درک اینکه آیا آن‌ها باید خرید، فروش یا نگهداری شوند)
• انجام تجزیه و تحلیل بازار یا مقایسه چندین شرکت یا سهام
• درک سرمایه در گردش
• محاسبه نسبت‌های مالی برای تحلیل بنیادی مانند نسبت سرمایه در گردش، نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام، نسبت بدهی و …
در حالی که این ارزش یک دارایی با اندازه‌گیری‌های حسابداری ممکن است در طول زمان ثابت بماند، ارزش یک شرکت در مجموع می‌تواند از طریق انباشت سود حاصل از استفاده دارایی رشد کند. از آنجا که ارزش دفتری یک شرکت ارزش سهام را نشان می‌دهد، مقایسه ارزش دفتری و ارزش بازار سهام می‌تواند به عنوان یک روش ارزیابی مؤثر در هنگام تصمیم‌گیری در مورد قیمت مناسب سهام باشد.
آیا ارزش دفتری همان ارزش دارایی‌های شرکت یا ارزش دفتری دارایی‌های ثابت است؟
اگر بخواهیم ارزش دفتری سهام عادی را به بیان ساده‌تر تعریف کنیم بایستی از فرمول ارزش دفتری استفاده کنیم. ارزش کل دارایی‌های شرکت هایی که از بهترین نرم افزار حسابداری برای شرکت های خدماتی استفاده میکنند ،منهای بدهی‌های شرکت مساوی با ارزش دفتری است. معمولاً این بهای خالص یا ارزش برمبنای سهم بیان می‌شود و اگر میزان حقوق سهامداران شرکت را بر تعداد سهم تقسیم کنیم، عددی که به دست می‌آید معرف ارزش دفتری هر سهم خواهد بود.
اجازه بدهید برای روشن‌تر شدن ارزش دفتری یک مثال ساده بزنیم. تصور کنید که شما برای شرکت خود دستگاهی به ارزش ۲۰۰ میلیون تومان خریده‌اید. علاوه بر این مبلغ ۲۰ میلیون تومان هم اضافی برای افزایش ظرفیت تولید آن دستگاه خرج کرده‌اید. از زمان خرید دستگاه تا کنون مبلغ ۵۰ میلیون تومان هزینه استهلاک انباشته این دستگاه و حدود ۲۵ میلیون تومان هزینه تعمیرات جانبی دستگاه شده است. در نتیجه ارزش دفتری این دستگاه چیزی حدود ۱۴۵ میلیون تومان خواهد بود. مطمئناً با این مثال ساده به مفهوم ارزش دفتری پی برده‌اید.
یا فرض کنید که ارزش دارایی یک شرکت به علاوه سود فعالیت آن در آخر سال مساوی شانزده میلیارد تومان است، اما شرکت به خاطر دریافت وام و تسهیلات بانکی و یا خرید دستگاه و مواد اولیه به دیگر شرکت‌ها مبلغ نه میلیارد تومان بدهکار است. در این حالت مجموع حقوق صاحبان سهام برابر با هفت میلیارد تومان است. اگر تعداد سهام منتشر شده توسط شرکت فرض شده سی میلیون سهم باشد، ارزش دفتری سهام عادی یا مبلغ هر سهم معادل ۲۳۳ تومان می‌شود.
دلیل ذکر کلمه «دفتر» در عبارت ارزش دفتری چیست؟
اگر مجموع بدهی‌های شرکت را از مجموع دارایی‌های آن کم کنیم، مبلغ باقیمانده نشان‌دهنده مجموع ارزش سرمایه سهامداران شرکت است. این مفهوم همچنین با نام حقوق صاحبان سهام شرکت نیز معرفی می‌شود. حال اگر حقوق صاحبان سهام شرکت را بر تعداد سهام تقسیم کنیم، عدد حاصل بیانگر ارزش دفتری هر سهم است.
ارزش دفتری منفی چیست؟
اگر میزان بدهی‌ها و یا سایر هزینه‌های شرکت از دارایی‌های شرکت بیشتر باشد، ارزش دفتری به دست آمده منفی می‌شود که در این صورت شرکت زیان دیده است.
فرمول ارزش دفتری سهام ممتاز
برای محاسبه ارزش دفتری سهام ممتاز، ارزش تصفیه را به علاوه کلیه سود‌های معوق می‌کنیم. حال اگر میزان ارزش تصفیه را مداشته باشیم، ارزش اسمی سهام ممتاز را با کلیه سود‌های معوق جمع می‌کنیم.نحوه محاسبه این موضوع تاثیر زیادی بر قیمت نرم افزار حسابداری دارد.
چرا محاسبه ارزش دفتری مفید است؟
از آنجایی که از ارزش دفتری به عنوان مبنای سنجش یک شرکت استفاده می‌شود که هیچ گونه برداشت شخصی در محاسبه آن دخیل نیست، این فاکتور بسیار مهم است.
هنگامی که دارایی را می‌خرید هزینه خرید یا قیمت آن به‌عنوان ثبت ارزش دارایی خریداری شده وارد ترازنامه می‌شود. با گذشت زمان طبیعتا دارایی خریداری شده مورد استفاده قرار می‌گیرد و تدریجاً هزینه‌های استهلاک، ارزش دارایی ثبت شده را در ترازنامه کاهش می‌دهد.
اگرچه شیوه‌های محاسبه استهلاک معمولاً افت واقعی ارزش دارایی در مدت زمان استفاده را نشان نمی‌دهد، اما محاسبه ارزش دفتری
دیدگاه تقریباً دقیقی از ارزش فعلی دارایی می‌دهد.
ارزش دفتری چه ایرادهایی دارد؟
همانطور که در لیست بهترین نرم افزارهای حسابداری ویندوز اشاره شد ،یکی از مشکلات عمده ارزش دفتری، این است که ارزش دارایی‌های نامشهود مانند حقوق مالکیت معنوی را به درستی نشان نمی‌دهد. شرکت‌هایی که ماشین آلات یا ابزارهای مالی زیادی دارند، معمولاً ارزش دفتری بالایی دارند. در مقابل، شرکت‌های معاملاتی، خدماتی یا طراحی ممکن است ارزش دفتری کم یا ناچیزی داشته باشند. چون سرمایه آن‌ها افرادی هستند که در آنجا کار میکنند و تجهیزاتشان ممکن است بهای زیادی برایشان نداشته باشد. استفاده از این ارزش در ارزیابی‌ها برای گروه دوم خیلی مفید نیست اما برای گروه اول، معیاری مهم است که بسیاری از سرمایه گذاران آن را در نظر می‌گیرند. برای حل این مشکل می‌توانید از ارزش دفتری به عنوان « معیاری مقایسه‌ای در یک صنعت مشخص» استفاده کنید. مثلا اگر نسبت قیمت به ارزش دفتری یک شرکت فناوری از شرکتی دیگر بسیار پایین‌تر باشد، ممکن است این یک معامله تقریبا زیر قیمت و سودآور به نظر برسد. در نمونه‌های مشابه، این امکان وجود دارد که یک شرکت صنعتی که به‌شدت به دارایی‌هایش وابسته است، ارزش دفتری کمتری نسبت به یک شرکت تکنولوژی محور داشته باشد. اما اگر نسبت قیمت به ارزش دفتری آن شرکت، بیشتر از سایر شرکت‌های موجود در همان بخش از صنعت باشد، ممکن است بیش از ارزش واقعی‌اش قیمت‌گذاری شده باشد. کاستی دیگر ارزش دفتری این است که ارزش دارایی‌های شرکت در ترازنامه به‌روز نیستند و قیمت دارایی‌ها ممکن است در زمان محاسبه، تغییر چشم‌گیری پیدا کرده باشند.
جمع بندی
روش‌های مختلفی برای ارزش‌گذاری سهام هر شرکت وجود دارد. ارزش دفتری معیار مالی پرکاربردی است (در کشورهای با ثبات اقتصادی) برای تعیین ارزش شرکت و برای اطمینان از اینکه قیمت سهام آن بیش از حد یا کمتر از حد ارزش‌گذاری شده است. عاقلانه است که سرمایه‌گذاران و بازرگانان به ماهیت شرکت و دارایی‌های دیگری که ممکن است به خوبی در این ارزش نشان داده نشوند، توجه زیادی داشته باشند.
