صورت سود و زیان یا صورت درآمد و هزینه به عنوان مهم‌ترین گزارش مالی، عملکرد مالی یک شرکت را طی یک دوره زمانی مشخص نشان می‌دهد. در واقع در صورت سود و زیان پس از کسر هزینه‌ها از درآمدها، سود یا زیان انتهای دوره که نتیجه کلیه فعالیت‌های عملیاتی و غیر عملیاتی شرکت است، مشخص می‌شود.
تعریف صورت سود و زیان چیست؟
صورت سود و زیان یکی از صورت مالی اساسی است که درآمد ها و هزینه های ایجادشده طی یک بازه زمانی خاص، معمولاً یک فصل یا یک سال مالی را خلاصه و گزارش میکند و همراه دو صورت مالی ترازنامه و صورت جریان وجوه نقد منتشر می شود.
این سوابق، اطلاعاتی راجع به توانایی یا عدم توانایی شرکتی که از نرم افزار حسابداری شرکتی استفاده میکند، در تولید سود از طریق افزایش درآمدها، کاهش هزینه ها، یا هردو در اختیار متقاضیان این نوع اطلاعات قرار می‌دهد. به صورت سود و زیان، «صورت حساب درآمد و هزینه» و «صورت عملیات» نیز گفته می شود.
صورت سود و زیان مثل صورت جریان وجوه نقد، تغییرات حساب را در طول یک بازه زمانی خاص نشان می‌دهد. از طرف دیگر، ترازنامه تصویری است که نشان می‌دهد شرکت در یک زمان خاص چه دارایی هایی دارد و چه مقدار مقروض است. مقایسه صورت سود و زیان با صورت جریان وجوه نقد مهم است، چرا که در روش حسابداری تعهدی، درآمدها و هزینه ها قبل از اینکه پول نقد وارد حسابهای شرکت شود، ثبت گردند. به عبارتی درآمد ها و هزینه های ثبت شده، از جریان وجوه نقدی آنها مستقل هستند و بدون توجه به دریافت یا پرداخت ثبت می گردند.
ضرورت تهیه صورت سود و زیان
هدف از صورت سود و زیان نشان دادن عملکرد مالی شرکت در یک دوره است. این صورت تصویری از عملکرد مالی یک کسب‌وکار ارائه می‌دهد. از طریق صورت سود و زیان و سایر اسناد مالی مانند صورت جریان وجه نقد، ترازنامه و گزارش سالانه، می‌توانید سودآوری کسب‌وکارتان را تعیین کنید.
مشاغل کوچک معمولاً زمانی شروع به تهیه صورت سود و زیان میکنند که یک بانک یا سرمایه‌گذار بخواهد ببیند تجارتشان چقدر سودآور است.
حسابداران، سرمایه‌گذاران ، کسانی که از نرم افزار حسابداری ابری استفاده میکنند و صاحبان کسب‌وکارها به طور مرتب صورت‌های درآمد را بررسی میکنند تا بدانند تجارتشان چقدر در عملکرد مورد انتظار خود خوب عمل میکند و از این مورد برای تنظیم اقدامات بعدی خود استفاده میکنند. مالک کسب‌وکاری که شرکتش به اهداف مالی خود دست نیافته است، استراتژی محوری خود را برای بهبود در سه ماهه بعدی تعیین میکند. به همین ترتیب، یک سرمایه‌گذار ممکن است تصمیم به سرمایه‌گذاری بگیرد یا سرمایه‌اش را بیرون بکشد.
اگر کسب‌وکاری به سود مدنظرش دست نیابد، بانکدار یا وام‌دهنده نسبت به دادن اعتبار اضافی دچار شک و تردید می‌شود. از طرفی شرکتی که سودآوری داشته باشد، با تهیه صورت سود و زیان توانایی خود در سرمایه‌گذاری به روشی موفق را نشان می‌دهد. توانایی یک شرکت برای فعالیت سودآور برای وام‌دهندگان و سرمایه‌گذاران فعلی، وام‌دهندگان و سرمایه‌گذاران بالقوه، مدیریت شرکت، رقبا، سازمان‌های دولتی، اتحادیه‌های کارگری و دیگران مهم است.
هدف استفاده از صورتحساب سود وزیان چیست؟
اقلام با اهمیت صورت سود و زیان شامل درآمدها و هزینه است. صورت سود و زیان اندازه‌گیری عملکرد یک نهاد در طول دوره حسابداری را فراهم می‌نماید. عملکرد یک نهاد را در صورت سود و زیان می‌توان در شرایط زیر ارزیابی نمود به عبارت دیگر کاربرد و دلیل طبقه بندی در صورت سود و زیان در موارد زیر است:
- تغییر در درآمد فروش در دوره در مقایسه با رشد صنعت
- تغییر در حاشیه سود ناخالص، عامل حاشیه سود خالص و ناخالص در طول دوره
- افزایش یا کاهش در سود خالص، سود عملیاتی و سود ناخالص در دوره
- مقایسه سودآوری واحد تجاری با دیگر سازمان‌های فعال در صنایع و یا بخش مشابه
اجزای تشکیل دهنده صورت سود و زیان
اجزای صورت سود و زیان ممکن است در شرکت‌های مختلف تفاوت‌های جزئی باهم داشته باشند، زیرا هزینه‌ها و درآمدها بستگی به نوع عملیات دارند.مثلا رستوران هایی که از نرم افزار حسابداری رستوران استفاده میکنند با شرکت ها در امور سود و زیان متفاوت هستند.
متداول ترین اقلام صورت سود و زیان عبارتند از:
فروش یا درآمد خالص
فروش یا درآمد خالص عبارت از درآمدی است که از فعالیت‌های اصلی و مستمر واحد تجاری حاصل می‌گردد و در خط اول صورت سود و زیان نشان داده می‌شود.
بهای تمام شده کالای فروش رفته
بهای تمام شده کالای فروش رفته شامل تمام هزینه‌هایی است که یک واحد تجاری برای تولید محصول یا خدمت فروش رفته، انجام می‌دهد. این هزینه‌ها می‌تواند شامل دستمزد مستقیم ، مواد مستقیم و سربار ساخت (مانند استهلاک) باشد.
سود یا زیان ناخالص
سود یا زیان ناخالص با کسر بهای تمام شده کالای فروش رفته (یا هزینه فروش) از درآمد محاسبه می‌شود.
هزینه‌های فروش، اداری و عمومی
این هزینه‌ها شامل بخش فروش ، عمومی و اداری است که شامل تمام هزینه‌های غیر مستقیم مرتبط با اداره‌ی شرکت است. این هزینه‌ها شامل هزینه حقوق و دستمزد قسمت اداری و فروش ، هزینه اجاره محل به جز کارخانه، هزینه تبلیغات و بازاریابی، هزینه حسابرسی و حسابداری، هزینه مشاوره و سایر هزینه‌ها می‌شود.
خالص سایر درآمدها و هزینه‌های عملیاتی
درآمدها و هزینه‌های که مربوط به عملیات شرکت است ولی مربوط به فعالیت اصلی آن نمی باشد در این قسمت گزارش می‌شوند. این درآمدها و هزینه‌ها مانند فروش ضایعات، سود و زیان تسعیر ارز، زیان کاهش ارزش موجودی کالا است.
سود یا زیان عملیاتی
سود یا زیان عملیاتی نشان دهنده سود یا زیانی است که از عملیات اصلی شرکت بدست می‌آید. به عبارت دیگر ، این سود یا زیان قبل از کسر هرگونه درآمد و هزینه غیرعملیاتی و مالیات محاسبه می‌شود.
هزینه‌های مالی
هزینه‌های مالی مانند هزینه بهره وام‌های دریافتی از بانکها و اشخاص و یا هزینه قیمت نرم افزار حسابداری پوشاک برای فروشگاه ها ، هزینه اوراق مشارکت می‌باشد.
سایر درآمدها و هزینه‌های غیر عملیاتی
سایر درآمدها و هزینه غیر عملیاتی شامل درآمدها و هزینه‌هایی است که مربوط به فعالیت واحد تجاری نمی باشند، مانند سود (زیان) ناشی از فروش دارایی‌های ثابت، سود حاصل از فروش مواد اولیه، سود ناشی از فروش سرمایه گذاری‌ها ، سود حاصل از سایر اوراق بهادار و سپرده‌های سرمایه گذاری بانکی.
سود یا زیان عملیاتی قبل از مالیات
در این قسمت سود یا زیان عملیاتی واحد قبل از کسر مالیات نمایش داده می‌شود.
مالیات بر درآمد
در این قسمت مالیات کسر شده از سود واحد تجاری نمایش داده می‌شود که طبق فعالیت واحد تجاری و قوانین مالیاتی، مالیات کسر شده متغیر است.
سود یا زیان خالص
در این قسمت مالیات بر درآمد از سود خالص کسر شده و سود و زیان خالص نمایش داده می‌شود و این سود قابل تقسیم بین سهامداران می‌باشد.
انواع روش‌های ارائه صورت سود و زیان
در لیست بهترین نرم افزارهای حسابداری تحت وب ،اشاره شده است که .صورت سود و زیان را می‌توان به دو روش تک‌مرحله‌ای و دو مرحله‌ای ارائه کرد.
روش تک‌مرحله‌ای
در این روش ابتدا کلیه درآمدها لیست می‌شوند. سپس کلیه هزینه‌ها به ادامه لیست اضافه می‌شود. در نهایت از کم کردن مجموع هزینه‌ها از مجموع درآمدها، سود یا زیان قبل از کسر مالیات مشخص می‌شود.
روش دومرحله‌ای
در این روش ابتدا کلیه درآمدهای عملیاتی و کلیه هزینه‌های عملیاتی لیست می‌شوند و از تفاضل آن‌ّها، سود یا زیان ناویژه به دست می‌آید. در ادامه، درآمدهای غیر عملیاتی و هزینه‌های غیر عملیاتی به لیست اضافه می‌شوند. نهایتا از تفاضل نتیجه این دو مرحله، سود یا زیان قبل از کسر مالیات مشخص می‌شود.
بدیهی است چنانچه مجموع درآمدها از مجموع هزینه‌ها بیشتر باشد، فعالیت شرکت سودآور بوده است. به طور عکس، چنانچه مجموع هزینه‌ها از مجموع درآمدها بیشتر باشد، فعالیت شرکت زیان‌ده بوده است.
